www.creatz.nl
8 & 9 januari 2021
USConcert o.l.v. Bas Pollard
Programma:
Capriccio Espagnol – Nikolaj Rimsky Korsakov
Nacht op de Kale Berg – Modest Mussorgsky arr. Rimsky Korsakov
4e Symfonie – Gustav Mahler (Sopraan: Lida Straathof)
Voor kaarten: https://www.usconcert.nl/concerten/
Capriccio Espagnol werd geschreven in 1887. De Russische componist schreef een vijfdelige orkestsuite in capriccio-stijl, gebaseerd op Spaanse volksliederen. Origineel was Rimsky-Korsakov van plan dit werk schrijven voor solo viool met symfonieorkest, maar later besloot hij dat een zuiver orkestraal werk de levendige melodieën beter tot hun recht zou brengen. Het werk heeft vijf delen, verdeeld in twee delen en ging op 31 oktober 1887 in première in Sint Petersburg. Het schijnt dat het orkest al tijdens de repetities deze onderbrak om te applaudisseren voor de componist. Het stuk wordt vaak geprezen om zijn orkestratie, met een groot slagwerk gedeelte en veel speciale technieken en articulaties. Bijvoorbeeld in het vierde deel, wanneer de violisten en cellisten wordt gevraagd gitaren te imiteren (gemarkeerd met “quasi guitara”).
Een nacht op de Kale Berg is een symfonisch gedicht van Rimsky-Korsakov uit 1886, waarin Rimsky-Korsakov zich voor een belangrijk deel heeft gebaseerd op compositorische schetsen voor een tot dan toe onvoltooid werk van de Russische componist Modest Mussorgsky. De inhoud van het onvoltooide stuk van Mussorgsky is geïnspireerd op het verhaal De avond voor Sint Jan van Nikolaj Gogol, het toneelstuk De heksen en het stuk de Dodendans van Frans Liszt. Mussorgsky besloot op 21-jarige leeftijd, in 1860, tot het schrijven van een opera, geïnspireerd op De avond voor Sint Jan. Echter wijzigde hij zijn plannen: hij besloot een stuk te schrijven over een heksensabbat, het belangrijkste gemeenschappelijke element in De avond voor Sint Jan en De heksen. Zeventien jaar later kon Mussorgsky zijn vriend Rimsky-Korsakov schrijven dat hij op Sint-Jansavond het stuk De avond voor Sint Jan op de kale berg had voltooid. Mussorgsky was erg trots op zijn stuk en nam zich voor het nooit te veranderen. Die belofte brak echter nadat zijn mentor zijn ongenoegen over het stuk had uitgesproken en had geweigerd het te laten opvoeren. Het stuk zou onspeelbaar zijn. Pas in 1886, vijf jaar nadat Mussorgsky was overleden aan een alcoholvergiftiging, orkestreerde Rimsky-Korsakov het stuk, zodat het kon worden uitgevoerd. Hij noemde zijn versie Een nacht op de kale berg.
De Vierde Symfonie van Mahler bestaat uit vier delen. De eerste drie delen van de zijn geschreven in de zomers van 1899 en 1900. Aangezien Mahler als dirigent was aangesteld aan de Weense-Hofopera had hij alleen tijd in zijn korte vakanties om te componeren. Het vierde deel is later door hem toegevoegd, eigenlijk ontworpen als laatste deel van zijn Derde Symfonie. In dit deel is een lyrische sopraansolo verwerkt naar een lied uit de liederenverzameling Des Knaben Wunderhorn van Clemens Brentano. De Vierde Symfonie is gecomponeerd voor een voor Mahler ongebruikelijk kleine orkestbezetting. In het tweede deel treedt een soloviool op, deze viool is een hele toon hoger gestemd dan normaal, hierdoor weet Mahler een spook- en vedel-achtig effect te bereiken.